गोरखकाली पूजा

२०८१ फाल्गुन १४, बुधवार

गत बिहिबार ८ गते विधि पुर्बक गोरखकाली पूजा मनाइयो । नेपाली इतिहास र संस्कृतिमा बाबा गोरख र गोरखकाली भगवतीसँग सम्बन्धित पूजाको उल्लेखनीय महत्त्व छ । कथामा पृथ्वीनारायण शाहले बाबा गोरखबाट शुभ प्राप्त गरेका घटना समावेश छ । उनीहरूको भेटको क्रममा पृथ्वीनारायण शाहको खुट्टामा परेको बान्तालाई दिव्य संकेतको रूपमा व्याख्या गरिएको थियो र बाबा गोरखले पृथ्वीनारायण शाहले पाईला तेकेको हरेक ठाउँमा विजय हुने आशीर्वाद दिनुभएको थियो । यो भेटले नेपालको भाग्य निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको मानिन्छ ।

शाह वंशको उत्पत्ति भएको जिल्ला गोरखा र बाबा गोरख बीचको सम्बन्धले नेपालको पूर्व राजपरिवारको इतिहासमा यस व्यक्तित्वको विशेष महत्त्वलाई उजागर गर्दछ । बाबा गोरखसँग सम्बन्धित गोरखली मन्दिरको पनि उल्लेख गरिएको छ, जसले यस क्षेत्रको सांस्कृतिक र आध्यात्मिक सम्पदामा यसको महत्त्वलाई रेखांकित गर्दछ ।

ऐतिहासिक सन्दर्भमा गोरख स्थान र राजवंशको साथै पशुपतिको मृगस्थली वनमा रहेको गोरख मन्दिरको सन्दर्भ समावेश छ । मन्दिरमा बाबाको १५ वर्षको ध्यानको उल्लेखले बाबा गोरखलाई श्रेय दिइएको आध्यात्मिक सम्बन्ध र महत्त्वलाई अझ गहिरो बनाउँछ ।

बाबा गोरखलाई भगवान शंकरको तथा उनका गुरु मच्छिन्द्रनाथलाई भगवान बिष्णुको भवतार मानिन्छ ।

गोरखा दरबार क्षेत्रमा गोरखकाली देवीको मन्दिर छ । बाबा गोरखसँग सम्बन्धित “पीठ” (पवित्र आसन) लाई शाह वंशको “कुलदेवी” (पारिवारिक देवी) मानिन्छ । विशेष पूजा अनुष्ठान वा पूजा, विशेष गरी गोरखाको गोरखकाली मन्दिरमा गरिन्छ । यो परम्परा गोरखली मानिसहरूले शताब्दीयौंदेखि कायम राख्दै आएका छन्, जसले बाबा गोरख र गोरखकाली भगवतीप्रतिको श्रद्धासँग सम्बन्धित धार्मिक सांस्कृतिक अभ्यासहरूलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ ।

प्रकाशन मिति : २०८१ फाल्गुन १४, बुधवार